En toen kwam er een versnelling…..

De binnensteden en dorpskernen hebben pijn, ze hebben het zwaar en de coronacrisis gaat dit versterken. Rob Weiss van Ik Onderneem!, een van de experts van DNWS, geeft zijn kijk op impact van de crisis. De meningen over Iedereen over wat de gevolgen lopen uiteen. Eén ding is echter uitgesloten; afwachten tot de crisis voorbij is. Het is zaak om nu te handelen, zodat je klaar bent wanneer het dagelijks leven zich weer hervat. En dat valt niet mee, aldus Weiss.

Door Rob Weiss

Deze crisis gaat een enorme krater slaan in onze winkelgebieden. Niet alle ondernemers zullen deze tijd overleven. Nieuwe ondernemers zullen zich minder snel melden en zullen een moeilijkere start krijgen. Onherroepelijk zal de leegstand toenemen. Dit is niet goed voor de aantrekkingskracht, de belevingswaarde, de verblijfskwaliteit en daarmee de verblijfstijd. Het gevolg: nog minder omzet voor lokale winkels een nog grotere opgave.

We horen van alles langskomen: 25% van het aanbod dat wegvalt, 40% dat het niet overleeft de komende zes maanden, enorme toename van leegstand. Dit komt bovenop de bestaande leegstand van 10% of 15% of zelfs gebieden met meer dan 20% leegstand. Iedereen heeft zo zijn mening over wat de gevolgen zijn van deze tijd. Wat het ook is, één ding moet je niet doen; afwachten tot de crisis over is. Nu handelen, opdat je klaar bent wanneer we weer naar buiten moeten. En dat valt niet mee. De belangrijkste opgave is niet de 40% afname, maar het interessant en goed invullen van de 60% die overblijft. 

Focus op de 60%

Hoe ziet het centrum eruit waar 60% van het aanbod past, gezond is, elkaar versterkt en een compleet aanbod biedt? En als er dan méér overblijft, hoe ziet dat er dan uit? Niet versnipperd, aaneengesloten, onderscheidend en passend in de nieuwe realiteit, ook met voldoende ruimte? 
Is dit nieuw? Nee hoor, in september vorig jaar hebben we al opgeroepen om de krimpopgave serieus te nemen. Toen hebben we aangegeven dat het lastig is en noodzakelijk. Mede omdat we vanuit onze prestatie-onderzoeken in Brabant en Zeeland al geconstateerd hadden dat een fors deel van het aanbod in onze dorpskernen, binnensteden en wijkcentra onderpresteren. In Brabant hebben we berekend dat er eind 2018 tot wel 1,5 miljoen vierkante meters te veel aanbod is. In Zeeland hebben we kunnen berekenen dat er 25% te veel aanbod is. Daar zijn de planvoorraden niet in meegenomen. Cees-Jan Pen  heeft hier onlangs uitspraken over gedaan waar hij de planvoorraden van de Metropoolregio Eindhoven schat op 200.000 vierkante meter en rekent dit vervolgens door naar een landelijke planvoorraad van circa 3 miljoen vierkante meter. 

Het overaanbod is niet van de afgelopen zes weken. De opgave om een interessante kern te bieden was toen ook al aanwezig, de leegstand op verkeerde plekken, het aanbod versnipperd over de gemeente. Allemaal aspecten die al enige tijd aandacht behoeven. Nu volgt er na de coronacrisis een enorme economische klap en de angst dat er veel aanbod wegvalt. En die angst is terecht, omdat al vele ondernemers het water aan de lippen hadden staan en deze ‘Intelligente lockdown’ de laatste druppel is. Daar komt bij dat gezonde bedrijven ook inleveren. Des te groter het belang van het collectief om een visie te hebben hoe de kern er uit ziet met 60% van het aanbod.

Er bestond al leegstand en een krimpopgave, ook vóór corona

Dus wanneer ik hoor dat er wel 40% aanbod kan wegvallen in deze tijd, wil ik daaraan toevoegen dat 20%-25% van dit aantal al bestond, maar dat dit onder de oppervlakte sluimerde. Ook moeten we eerlijk zijn dat ook veel bestuurders en politiek niet aan een krimpopgave wilden werken. Immers, een negatieve boodschap is moeilijk te verkopen. En krimp is een (noodzakelijke) negatieve opgave. Dat kost geld. Wie gaat dat betalen, wie overleeft dat? etc. 

Mij gaat het niet om een negatieve boodschap. Mij gaat het om goede, toekomstbestendige centra waar ondernemers een gezonde bedrijfsvoering kunnen hebben, de consument interessant aanbod vindt, er aaneengesloten aanbod is, dat er voldoende ruimte is om ook het aanbod ruimer op te zetten en er geen afvloeiing plaatsvindt naar versnipperd aanbod in de rest van de gemeente. Dorpskernen, binnensteden, wijk- en buurtcentra, woonboulevards en stadsdeelcentra; Een verzameling aanbod dat in een kleinere vorm goed kan bestaan.

Regie vanuit het collectief

Dit gaat niet vanzelf. Dit vraagt regie vanuit het collectief, vanuit de gedachte van een warenhuis, waar de individuele belangen een plek moeten krijgen in een collectieve opgave. Dit kan alleen als ook de 40% reductie goed benoemt staat en dat scherpe keuzes gemaakt worden welke clusters blijven bestaan en welke worden weg-gepland. Welke mogelijkheden worden geboden in de 60% die overblijft en welke kansen er zijn voor de 40% reductie. Dit is niet alleen pijn en inleveren, dit vraagt ondernemerschap en zoeken naar nieuwe kansen. Er is nieuwe behoefte aan woningen en aan andere invulling van kantoren en dienstverlening. Er is versnipperd aanbod dat veel beter kan profiteren van het collectief en er is een nieuwe ruimtevraag. Hoe gaat de Horeca er uit zien, hoe worden terrassen opnieuw ingedeeld? Allemaal kansen om meer eenheid en meer gezamenlijk- en meer interessant- aanbod te realiseren. 

Dit vraagt ondernemerschap, lef en leiderschap. En zoals altijd; begin bij wat je samen wilt bereiken. Samen met pandeigenaren, ondernemers en gemeente. Wat je wilt bereiken is een vitaal onderscheidend centrum, waar ook in de toekomstige situatie ruimte is om te ondernemen. Fysieke ruimte met voldoende afstand, ruimte in middelen zodat geïnvesteerd kan worden, ruimte in denken zodat creatieve oplossingen gevonden kunnen worden voor de nieuwe uitdagingen.

Gebruik de crisis goed

Gebruik de crisis goed, zorg dat je er sterker uitkomst en dat er perspectief is om te ondernemen. Ook voor de gebieden, pandeigenaren en ondernemers waar nieuwe invulling gewenst wordt. Dit levert juist nu nieuwe kansen op om straks van te profiteren.

Rob Weiss is directeur van Ik Onderneem! en expert van DNWS.