De Nieuwe Ambachtelijkheid in de winkelstraat

Wat moeten we met de leegstaande en leegkomende winkelpanden? Joost Nicasie van Areaal Advies, kennispartner van DNWS, pleit voor aandacht voor de Nieuwe Ambachtelijkheid: bedrijven die ambachtelijk, maar wel met de nieuwste technieken werken.

Door Joost Nicasie

Het jaar 2020 valt vooralsnog niet mee voor de retail. De winkelstraat had het al moeilijk en de coronacrisis komt daar nog eens bovenop. Veel winkels in dagelijkse goederen hebben het de afgelopen maanden nog prima gedaan. Niet of minder uit eten betekent immers voor veel mensen toch wat uitgebreider boodschappen doen om thuis lekker te kunnen eten. Maar we zien vooral in de niet-dagelijkse goederen klappen vallen, zoals in de modesector die zwaar onder druk staat. Een deel van de vraag is tijdens deze crisis weggevallen; de thuiswerker hoeft immers niet altijd spic en span voor de webcam te zitten.

Wat te doen met lege panden in de winkelstraat?

Toch komen deze ontwikkelingen niet uit de lucht vallen. In feite versnelt de coronacrisis vooral de ontwikkelingen die de detailhandel toch al doormaakte. Dit betekent dat er hoe dan ook winkels zullen verdwijnen uit de winkelstraat. De panden die leegkomen zullen voor een groot gedeelte niet meer met winkels gevuld kunnen worden. Wat moeten we nu met de lege panden in de winkelstraten? Daar is al veel over geschreven en bedacht, en in feite zijn er drie opties die veel worden genoemd.

• Ten eerste: andere, aanvullende functies huisvesten. In een eerder blog schreef ik al eens over de noodzaak van het toevoegen van nieuwe bezoekdoelen aan de stads-, dorps,- en winkelcentra. Nu zijn winkelgebieden vaak tamelijk monofunctioneel bestemd en is bijvoorbeeld een fysiotherapeut, sportschool, yogastudio of dokterspraktijk niet toegestaan. Dit zijn juist functies die een bezoekdoel aan een gebied kunnen toevoegen, waardoor het als geheel aantrekkelijker wordt.
• De tweede optie is, met name aan de randen van de winkelgebieden, wonen. Natuurlijk geldt dit niet voor alle gebieden, maar in veel steden is de druk op de woningmarkt groot. Met name in Rotterdam wordt al een tijd werk gemaakt van het omkatten van winkelpanden naar woningen, en dat lukt vaak verrassend goed.
• Tot slot wordt er vaak iets geopperd als ‘ambachtelijke bedrijven’. Er is al een aantal jaren sprake van een herwaardering van consumenten voor ambachtelijkheid. Vaak denken we dan aan de klassieke ambachten zoals een meubelmaker of een schoenmaker. Ook een ambachtelijke taarten-, kaas- of kleermaker zien we inmiddels regelmatig in de winkelstraat verschijnen.

De Nieuwe Ambachtelijkheid

Onlangs maakte ik echter kennis met wat ik zou willen noemen de ‘Nieuwe Ambachtelijkheid’. In mijn woonplaats Doorn sloot één van de plaatselijke fietsenwinkels na bijna 100 jaar de deuren. Het pand, in de winkelstraat, stond maanden leeg, totdat er zich een bijzonder bedrijf in vestigde.
Izabela Gort is de eigenaar van Izzy Branding. Ze maakt voor nationale en internationale opdrachtgevers (duurzame én fashionable) bedrijfskleding en promotiekleding, maar dan wel op een bijzondere manier, ‘from scratch’. Izzy Branding ontwerpt niet alleen de kleding in elke gewenste stijl, maar ook de stoffen waarmee deze worden gemaakt. Met een grote textielprinter worden deze ter plaatse geprint. Dat levert unieke eindresultaten op. Om persoonlijke redenen verhuisde Izabela van Rotterdam naar Doorn en toen ze de reistijd naar haar bedrijf in Rotterdam zat was én bij toeval het leegstaande winkelpand zag, heeft ze ook haar bedrijf verhuisd. In de voormalige fietsenwinkel wordt opnieuw een klassiek ambacht beoefend: het ontwerpen van modellen en het in elkaar naaien van de patroondelen.　Maar daarnaast zien we hier ook ‘nieuwe ambachten’: het ontwerpen van kleding en stoffen op de computer en het vervaardigen van de patroondelen op de stoffenprinter. En zoals het een goed ondernemer betaamt, heeft Izabela in deze coronacrisis een heel nieuw product aan het assortiment toegevoegd: duurzame mondkapjes, die speciaal worden ontworpen in de huisstijl van de (zakelijke) klant.

Het grappige is dat de bezoekers van het centrum toch ook nieuwsgierig bleken naar wat er zich in de oude fietsenwinkel afspeelde. En dat vervolgens de vraag kwam of mensen ook een mondkapje konden kopen. En zo werd een hele lijn van unieke ontwerpen gemaakt én verkocht. Maar nog belangrijker: zo boorde een ‘nieuw-ambachtelijk’ bedrijf, dat voorheen alleen maar B2B werkte, ook de consumentenmarkt aan en werd het daarmee een gewaardeerd onderdeel van de winkelstraat. Bovendien maakt Izzy Branding ook mondkapjes voor lokale bedrijven én werken ze inmiddels ook met lokale leveranciers.

In dit geval was het toeval dat dit bedrijf net op deze plek deed belanden, maar van dit soort inspirerende Nieuwe Ambachtslieden kunnen onze winkelstraten nog wel meer gebruiken. Aan pandeigenaren en makelaars de taak om naar ze op zoek te gaan, aan gemeenten de taak om vestiging op deze locaties mogelijk te maken én om ambachtelijke ondernemers te laten weten dat de winkelstraat ook voor hen een interessante vestigingsplaats kan zijn.

Joost Nicasie is mede-eigenaar van Areaal Advies, een van de kennispartners van DNWS.