Als bomen kunnen wandelen, kunnen mensen ook veranderen

Leeuwarden zet in op cultuur

In 2018 mocht de historische binnenstad van Leeuwarden zich een jaar lang Culturele Hoofstad van Europa noemen. Tijdens de Dag voor de Binnenstad op 12 mei, georganiseerd door Platform Binnenstadmanagement, presenteerde de hoofdstad van Friesland haar tips en leerpunten rondom de profilering van het centrumgebied en vertelde enthousiast over het net geopende wandelende bos midden in het centrum.

Leeuwarden was in 2018 samen met provincie Fryslân de Culturele Hoofdstad van Europa. Een jaar lang zetten bewoners en ondernemers zich door middel van kunst en cultuur zelf in de kijker van nationale en vooral internationale bezoekers en media. Aan de maar liefst 220 grote evenementen en zo’n 800 ‘mienskips-initiatieven’ werkten 65.000 Friezen mee. Dit feest ter ere van Fryslân bereikte 665 miljoen mensen online en offline in Europa. De trots op de provincie werd gevierd, en 5,4 miljoen bezoekers kwamen en zagen met eigen ogen het potentieel van een trots volk met een eigen taal en eigen cultuur. De economische impact voor de provincie en Leeuwarden bedroeg 230-320 miljoen euro, elke euro werd minimaal 2,30 waard.

Een ander saillant detail is dat in LF2018 het niet alleen op zaterdagen druk was in de winkelstraten van de binnenstad van Leeuwarden, maar tot groot plezier van ondernemers ook op zondagen. Friesland wil die beleving na de moeilijke coronaperiode weer nieuw leven inblazen. Vandaar het besluit om driejaarlijks het cultureel programma Friesland onder de naam Arcadia te organiseren als podium voor makers die de tijd nemen om de wereld te veranderen. Talloze partners uit cultuur, onderwijs, overheid en bedrijfsleven werken mee aan Arcadia 2022. Van internationale kunstenaars tot heel veel Friese verenigingen. Voor een heel breed publiek, lokaal en internationaal. Het programma, waarvan twee derde gratis toegankelijk is, beslaat 100 dagen en duurt tot en met 14 augustus. Er zijn vier doelen geformuleerd: versterken economie en toerisme, versterken van het artistieke klimaat, werken aan ecologie en circulaire econome en iedereen doet mee.

Wandelend bos

Voorafgaand de lunch wandelden op 12 mei de deelnemers van Dag voor de Binnenstad naar BOSK, een kunstinstallatie in de binnenstad met 1200 echte bomen die vanaf station tot aan de binnenring van de historische binnenstad stonden opgesteld. Gedurende 14 weken kleurt steeds opnieuw een ander deel van het centrum Leeuwarden groen. Dagelijks verplaatsen 100 vrijwilligers uit Leeuwarden en wijde omgeving 150 mobiele bakken met grote en kleine bomen over een lengte van 3,5 kilometer door de binnenstad. Hierdoor groeit het bos op de ene locatie en neemt het af op de andere plek in de binnenstad, en tovert het straten en pleinen om tot groene oases. Het is letterlijk en figuurlijk voortdurend in beweging met watergevers en licht- en geluidskunst. Op deze manier speelt het wandelende bos met je zintuigen. De leidende gedachte is dat de bomen – en daarmee de natuur – een stem krijgen in het ruimtelijk domein. Naast de bewoners worden ondernemers uit de binnenstad uitgenodigd om deel uit te maken van het bos dat gedurende 12 tot 18 dagen in hun straat of plein staat opgesteld. Ondernemers mogen kraampjes of terrassen tussen de bomen plaatsen. Of zelfs speciale producten in hun winkels te verkopen die geïnspireerd zijn op het thema. Er worden al BOSK gebakjes verkocht. Op 12 mei stond er al een ijscoman met zijn mobiele kar opgesteld.

Landschapsarchitect Bruno Doedens is mede-initiatiefnemer: ‘Als bomen kunnen wandelen, kunnen mensen ook veranderen. Je kunt het een beetje samenvatten met dat wij handelen naar de verhalen waarin wij geloven. Als je dan in de verhalen gelooft die belastend zijn voor de aarde, gaat de aarde er op een gegeven moment aan. Natuurlijk is het duidelijk dat de CO2-uitstoot naar beneden moet, maar het gaat over de mindset daarachter. We moeten geloven in verhalen die niet meer belastend zijn voor de aarde’, zo vat hij zijn filosofie samen.

Honderd dagen met een bos door de stad trekken, is wereldwijd nog nooit gebeurd. ‘Het lijkt een onmogelijke opgave, maar ik denk dat de binnenstad van Leeuwarden de beste locatie is voor zo’n project. In het Friese volk zit toch iets anarchistisch, dat we het zelf wel bepalen. Hoezo, kan dit niet? Dit gaan wij gewoon doen!’ BOSK kent ook een cultuur- en educatieprogramma, en een verdiepingsprogramma waarbij de bomen zelfs de Grote of Jacobijnerkerk in gaan. In het Gerechtsgebouw op Zaailand voeren de bomen een rechtszaak over de rechten van de natuur. Bruno Doedens: ‘Daarnaast gaan we met de gemeenteraad drie avonden overleggen over het langetermijndenken en zijn we met scholen in gesprek over hoe de stem van jongeren meer gehoord kan worden. Het gaat erom dat we weer van de aarde gaan houden.’ De meer dan duizend bomen en duizenden zaailingen worden na afloop van BOSK door de gemeente verspreid door de stad geplant.

Platform Binnenstadmanagement is kennispartner van DNWS.